Ini Penjelasan Sri Sultan HB X tentang Sabda Raja

Bagikan/Suka/Tweet:
Sri Sultan 

YOGYAKARTA, Teraslampung.com — Polemik Sabdaraja berusaha diredam Raja Keraton Yogyakarta, Sri Sultan Hamengku Buwono X melalui penjabaran yang lebih rinci. Di hadapan masyarakat, Sri Sultan membacakan naskah asli Sabdaraja yang disampaikan dan juga Dawuhraja yang disampaikan tanggal.

“Saya bacakan aslinya, bukan fotocopy,” tutur Sultan kepada perwakilan tokoh dan masyarakat las kediaman GKR Mangkubumi nDalem Wironageran Penembahan Yogyakarta, Jumat (08/05/2015).

Isi Sabdaraja tersebut, “Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta, ngawuningana sira kabeh abdiningsun putri dalem, sadherek dalem, sentana dalem lan abdi dalem. Nampa weninge dhawuh Gusti Allah Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta lan ramaningsun, eyang ingsun para leluhur negara. Wiwit wektu iki ingsun nampa dhawuh kanugrahan, dhawuh Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta, asma kalenggahan ingsung Ngarsa Dalem Sampeyan Dalem Ingkang Sinuwun Sri Sultan Hamengku Bawana Ingkang Jumeneng Kasepuluh Suryaning Mataram Senopati Ing Ngalaga Langgeng Ing Bawana Langgeng Langgeng Ing Tata Panatagama. Sabdaraja iki perlu dimangerteni, dieugemi lan ditindakake. Yo mengkono sabdaningsun”. 

Sedang isi Dhawuh Raja, “Sira abdi ingsun, saksenana ingsun Ngarsa Dalem Sampeyan Dalem Ingkang Sinuwun Sri Sultan Hamengku Buwana Junmeneng Kasepuluh Suryaning Mataram Senopati Ing Ngalaga Langgeng Ing Bawana Langgeng Langgeng Ing Tata Panatagama kadhawuhan netepake putriningsun Gusti Kanjeng Ratu Pembayun katetepake Gusti Kanjeng Ratu Mangkubumi Hamemayu Hayuning Bawana Langgeng Ing Mataram. Mangertenana ya mengkono dhawuh ingsun”. 

Dhawuh ingkang kula tampi sebagian besar saking eyang Panembahan piyambak,” tutur Sultan sebelum menjabarkan maksud dari Sabda Raja tersebut.

Menurut Sultan berdasar dhawuh yang diterima, buwana dimaksudkan sebagai jagat cilik. Sementara bawana merupakan jagat besar. Dengan gambaran mudah digambarkan Sultan seperti halnya buwana untuk tingkatan daerah, sementara bawana untuk tingkatan nasional yang lebih luas dan seterusnya.

Lalu untuk makna pergantian sebutan dari kaping sedasa ke Kasepuluh Sultan juga menjelaskan bahwa Ka memiliki dasar lir gumanti (berganti-ganti). “Seperti halnya kasapisan, kapindo (kedua), katelu (ketiga) dan seterusnya.

Dadi sedasa iku kasepuluh. Ora iso disebut sedasa. Dudu kaping sepuluh. Amarga kaping iku itungan tambahan, sanes lir gumanti (Jadi sepuluh itu kesepuluh, Tidak bisa disebut sepuluh. Bukan kesepuluh. Sebab kaping itu hitungan tambahan, bukan pergantian),” jelas Sultan.

Sedang Suryaning Mataram dijelaskan Sultan berdasar dhawuh tersebut berdasar perjanjian Ki Ageng Pemanahan dan Ki Ageng Giring yang sudah selesai. “Bukan kok diubah. Tapi perjanjiannya sudah selesai,” tegas Sultan.

Perjanjian tersebut terkait dengan adanya Mataram Lama yang berawal dari rentang Ken Arok Singasari hingga Kerajaan Pajang. Sementara Mataram Baru dimulai dari Panembahan Senopati hingga saat ini yang menjadi satu dengan dasar lir gumanti.

“Jadi ada Mataram Lama lalu perjanjian yang memisahkannya dengan Mataram baru. Sekarang karena perjanjian tersebut telah selesai, maka dari jaman Ken Arok hingga Pajang, lalu Pajang hingga Mataram Panembahan senopati sampai saat ini sudah tidak bisa dipisahkan lagi,” jelas Sultan.

Dalam kesempatan tersebut Sultan juga menjelaskan perihal namanya yang baru pula. Dari yang sebelumnya Kanjeng Sinuwun Sri Sultan, saat ini kata Kanjeng dihilangkan karena sudah lebur dengan kata Sri.

“Minangka sampurnaning jagat lan kuncaraning jagat amargi sampun wetah. Uga kanggo nggandeng gathuking jagat karo ukara asma utawa gelar kalenggahan kang maringgi Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta,” sebutnya.

Sedang Khalifatullah yang sedang ramai dibicarakan menurut Sultan diganti Langgenging Tata Panatagama. “Langgening Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta ngagem pranataning jagat,” ucapnya.

Selanjutnya Sultan juga menyampaikan dhawuh (perintah) dalam bahasa Jawa, “Kahanan saiki ora iso dianggep sepele kaya raja sadurunge amarga wis malik jaman. Dhawuh iku kawenangane Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta. Kabeh dhawuh ora kaparengake kapancahi amarga dhawuhing Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta mesti lebur digulung jagat. Raja kang nglirwakake dhawuh luwih rekasa siksa kasiksaning Gusti Allah Gusti Agung Kuwasa Cipta,” kata Sultan 

Menika keterangan ingkang saget kula tampi saking dhawuh (Ini penjelasan yang bisa saya terima karena perintah). Jadi saya itu kebagian yang tidak ikut perjanjian. Karena saya yang mendapat dhawuh (perintah) jaman baru,” tuturnya.

Menurut Sultan adanya Sabda Raja dan Dhawuh Raja, sebagai Sultan yang bertahta di Kraton Yogyakarta hanya bisa menjalankan dhawuh Gusti Allah lewat eyang leluhur Mataram. “Amaragi kula ajrih kadukan,” tegasnya.

Aku ora opo-opo dipancahi rayi lan wong liya wong ora ngerti sejatine Sabda Raja lan Dhawuh Raja iku (Saya tidak apa-apa dicerca saudara-saudara saya sendir dan orang lain. Sebab merema tidak tahu apa sebenarnya Sabda Raja dan Perintah Raja ini),” kata  Sultan.

Sumber: krjogja.com